Yazan Deniz Çağlı Günim | 22/06/2019
İnce motor beceriler çocukların ellerini ve parmaklarını kullanabilmesini sağlayan beceriler grubudur. Vücuttaki büyük kas gruplarını içeren kaba motor becerilere göre daha hassas becerileri içerir. Bu beceriler çocuk doğduğu andan itibaren büyüme ve olgunlaşmasına bağlı olarak gelişir.
Bebek önce etrafındaki nesneleri gözleriyle izler. El-göz hareketlerini koordine etme becerisi (el-göz koordinasyonu) geliştikçe ellerini daha iyi kullanmayı, oyuncaklarla oynamayı öğrenir. Bebekler daha 2-3 aylıkken eşyalara vurmaya başlar. Sonrasında kavrama, atma, oyuncağı bir elinden diğerine geçirme becerileri gelişir. Biraz daha büyüdüğünde giyinmeyi, yemek yemeyi becerebilir. Okul öncesi dönemde kalemlerle boyama yapar, makas kullanabilir, şekiller çizebilir.
Çocuklar okula başlayacak yaşa geldiklerinde ince motor beceri gerektiren birçok şeyi rahatlıkla yapabilirler. Ancak geçmişteki deneyimler, bu becerilerin gelişmesi için yeterli fırsatın verilmesi ince motor becerilerdeki başarıyı etkiler. Bu nedenle bebeklikten başlayarak çocukların motor gelişimlerini desteklemek, onlara bu becerileri geliştirme fırsatları sunmak gerekir.
İnce Motor Beceriler Neden Önemli?
Çocuklar çevrelerini tanırken, nesneleri eller, hareket ettirir ve bu şekilde nesnelerin özelliklerini öğrenirler. Okula başladıklarında etkinliklerin büyük bir bölümü ince motor becerileri yeterli düzeyde kullanmayı gerektirir. Ellerini, parmaklarını iyi kullanamayan çocukların akademik başarıları olumsuz etkilenir. Yazı yazmakta zorlanırlar, çoğu kez sınıfın gerisinde kalırlar. Çocuğun bu alanda kendini yetersiz hissetmesi kendine güvenini azaltır ve diğer alanlarda da başarısını olumsuz etkileyebilir.
İnce Motor Becerileri Okula Başamaya Uygun mu?
Okula hazır olmak sadece yaşın uygun olması değildir. Zihinsel, duygusal, sosyal ve bedensel becerilerin de yeterli olması gerekir.
Okula başlarken çocuklardan beklediğimiz ince motor beceriler:
- Özbakım becerilerini (giyinip soyunma, yemek yeme, kişisel temizlik) bağımsız yapabilme
- Düğme ilikleyebilme, fermuar çekebilme
- Geometrik şekilleri çizebilme
- İnsan resmi çizebilme
- Makasla bir şekli kesip çıkarabilme
- Harf ve sayıları çizebilme
- Karmaşık yap-bozları yapabilme
Anne Babaların Dikkat Etmesi Gerekenler
Farklı nedenlere bağlı olarak bazı çocuklarda ince motor beceriler gerektiği gibi gelişemeyebilir. Bu çocuklar, yapamama kaygısıyla bu becerileri geliştirecek etkinliklerden kaçınırlar. Kimi açıkça yapmak istemediğini belirtir; kimi ihtiyacım yok, canım istemiyor gibi bahaneler üretir; kimi öfke nöbetleri yaşar, kimi ağlar; kimi ben bunu beceremem diyerek etkinliklerden kaçar. Bu nedenle yazı yazma gibi daha karmaşık ince motor beceriler yeterince gelişemez ve okul döneminde sorunlar yaşanır.
Bazı zorlanmalar büyüme ve olgunlaşmayla kendiliğinden kaybolur. Ancak yaşından beklediğimiz becerileri öğrenmekte zorlanıyor ve zaman içinde de bir gelişme gözlenmiyorsa nasılsa öğrenir diye beklemek yanlıştır. Zorlanmasının nedenlerini anlamak ve okul öncesi dönemde bu becerileri desteklemek, onun okul başarısını olumlu yönde etkileyecektir.